Gjuha e ngjyrave
Piktuara në të katër anët e ateliesë e unë qëndroj në mesin e tyre me brushë në dorë, shëtis nëpër atelie, atelie e vogël, sidoqoftë e madhe në shpirtin e pikutrës sime, brushën e vjetër e mbaj në dorë, bëj lëvizje në ajër, ndalem pranë dritares, mendoj diku atje, atje larg tretem, larg vetëvetes. Bëj edhe një lëvizje dhe shikimin e ngulis në pëlhurën e bardhë e cila në shikim të parë duket pa asnjë nuancë. Edhe e bardha nuk është krejtësisht e bardhë, mendoj, ka diçka, disa pika të ngjyrave tjera, që ndoshta në shikim të parë s’mud t’i dallojë secili, andaj edhe e bardha nuk është totalisht e bardhë. Asnjë ngjyrë nuk e ka ngjyrën e vet absolute ashtu siç edhe e vërteta nuk është absolute, ka diçka të pavërtetë edhe në vetë të vërtetën.
Vendosa t’i përziej ngjyrat, e papritmas lind mëdyshja, se cilën ta vë të parë, cilën me cilën ta shkarravis për të nxjerrë atë të vërtetën, atë pa nuanca e të duket e vetme, ngjyrë e ngjyrarave për ngjyrët, ngase ngjyrën e vet, e sikur t’i përziej të gjitha nuk e di cilën ta nxjerr, cilën ngjyrë për cilën fytyre, e cilën fytyrë ta mbaj në ngjyrë. Mos vallë është ligj i veçantë që në të përzier të ngjyrave të nxirret ajo e vërteta, ajo e fytyrës së përgjithshme, që i përngjan secilit dhe vetëvetes dhe vetëm në shpirtin dhe ngrohtësinë e vërtetë të pikutrës lind ajo që asaj i prin: motivi e që duhet ta marrë qëndrimin e caktuar të pandryshuar kurrë? Përvoja jo e madhe në të përzier të gjërave dhe të sendeve, tret një kaos, një lëmsh i pafillë, kuptimi i pakonceptuar. Kam frikë nga przierja e ngjyrave për të nxjerrë gadimin në fytyrën e pikturës sime, se nga përzierja fitoj shpirtin e vetëvetes dhe të secilit, e jo vetëm përzierjen e përzierjeve pa fuqinë e shpirtit.
Eci me hapa të lehtë, me kujdes, që të mos ua nxjerri gjumin pikturave që flejnë në heshtjen e përmortshme, të lindura ndër mote, e hera – herës zë zhubrosura prej kohe ngase na ka munguar fuqia e gjykimit. Është çudi: ato rriten, zmadhohen e zvogëlohen, me fuqinë e gjykimit e nga brusha frigohem derisa ajo prek nëpër to, heshtin dhe ndrydhen nën peshën e saj, ngase i munon, por dëshron të lindë e përsosura, të jetë e vetmja dhe të buzëqeshë për të përvetësuar secilin që nuk është miop, të dëshirojë të flasë në secilin edhe pse duket se është memece, të gjithë ajo i thërret dhe më të gjitëh është, mundohet nën pedhën e saj derisa të lindë dhe të ulet në fron të vetëvetes, të jetë e secilit, për secilin, në secilin.
Ajo flet me gjuhën e saj shekullore, atëherë ku lindi e deri më sot, e pati gjuhën e vet dhe kurrë nuk e harroi emrin, nuk vdiq dhe pas lindjeve të reja, është e gjallë, ec gjithkah dhe çdokund, nuk pushon, vepron gjithmonë në pozitën dhe nën komandën e ambientit e të idesë që vlon në shpirtin e çakërdisur, dhimbja ia fal gjendjen dhe asnjëherë më nuk e ndërron. Është e gatshme dhe pa u lodhur kurrë, ta ruajë gjendjen e fundit që merre pjella e saj e pavdekshme. Eci lehtë me çapa të ngadalshëm, nuk dua të prish rrjdhën e mendimeve që meditimi m’i fal, nuk dua t’ua prish qetësinë shoqeve që më rrethojnë, jam unë e tyre, ua kam falur shpirtin, ua ndaj kafshatën, i ledhatoj e i kreh derisa t’ua vëj fjongon në leshtrat e tyre. Ndalem heshtazi, pa më vënë re qëndroj me brushë në dorë para pëlhurës së bardhë, qëndroj e nuk lëviz fare, mendoj, zemrën e kujt ta vë, këngën e kujt ta këndoj, cilës dhimbje t’ia ndal duhamën, kthimin dhe rrugën e kujta ta dhmalloj në pritje apo në ndarje, ledhatimin dhe melodinë e mallit dua t’ia fal në prehërin e nënave shpitbrengosuara, të lodhura në pritje të të vetmit kthim, mendoj me cilën ngjyrë ta filloj ngjyrë e dheut e në cilën të mbaroj dhimbjen time të moteve.
Ngjyrën e zezë e lodh, e molis me të bardhën, e shtrydh në nuancat për ta tretur dhe zbehur në vallen e të tjerave, mundohem ta njomësoj me të gjitha, e ndonjëherë pa vetëdije krijoj një të vetme, mendoj se janë johumane ngjyrat, ngase prej dy e më shumë nxirret një, një e cila prapë nuk është një, por më shumë se një e më e madhe se vetëvetja, njëshi është i parëndësishëm sei çdo gjë tjetër e vetme, ngase mbetet i vetëm dhe vlera i ulet vetëm në një. Në bashkëdyzimin me të tjerët rrite vlera dhe rrumbullakohet kuptimi i pltë ngase i shërben mendimit të idesë për të shtruar motivin e pjellës së fantazisë si nyje të asaj që vjen e lidhet në të pa e kërkuar.
Janë të pamëshirshme piktuart, më rrthojnë dhe më mbulojnë me heshtjen e tyare, e unë dua të flas, të flas me dikë, edhe me to të flas e si për dhunë ato vetëm më shikojnë, prgjojnë në heshtjen e përhershme dhe as flasni, as përjgigjen, qëndrojnë dhe janë shumë të disiplinuara, nuk janë si unë: ca metioj, ca mendoj, parapë filloj e shëtis me ngadalë, me thellësinë e heshtjes lëviz, flas vetë më vete, anipse në heshtj, flas, të nuk i kursej fjalët, ndonjëherë hidhëroehm , urrej ato edhe vetvetën, do t’i kisha bërë copëegrimë, ua kthje shpinën, nuk dua t’i shoh fare, atëherë heshtin edhë më tepër, di të mos flas edhe unë, është veçori e piktorëve të mos flasin, pse të flasim, do të flasë brusha, ngjyrat të qeshin e pëlhura t’i bartë të gjitha, edhe fjalët e tyre edhe grumbullin e ngjyrave, e sa për të menduar, medituar, meondon edhe mediton ai, por pa folur dhe vetëm atëherë kur nuk flet, shëum mirë që nuk flet, ashtu si heshtin e nuk flasin edhe piktuart, ngase i ngjajnë krijuesit, kanë ngjashmëri në mes veti. Ngjyrë e kuqe e shikoj me ngashërim, e nxjerr prej mbështjellëses dhe e vë në midisin e tyre, hera – herës dua të ngris, në qiell ta vë, afër diellit, që të piqet më mirë në rrezet et ij, duke e zbutur e përziej ngadalë dhe vërej se si në të krijohen rathë, rathë të paiëputur, të cilët gjithnjë ecin, sillen në një rreth, në shumë rrathë, sillen të zgjatur e nganjëherë marrin forma të pakuptueshme, ndryshojnë njëri prej tjetrit, duken si vargonj që gjithnjë janë në udhëtim dhe udhëtojnë, udhëtojnë e nuk ndalen, sikur kërkojnë vend për t’u nisur.
Po t’i hudhësh edhe një pikë terpentinë sikur gjallërohet, duket se merr shpirt, për të endur mozaikun e vet, sikur vlon e shkrihet në vorbullin e gjalë për të mbërthyer një fuqi të fashitur të durimit të kohës që vlon në heshtjen e moteve dhe për të ndalur filli e vazhdës së saj, është alergjike ndaj të tjerave, rrallëherë i pranon të vëhen ë të dhe të ngriten ë vallen e saj, për të shkrirë diellin, nuk duron fare t’i përziejë kuqërrimet e veta me të verdhat e të tjerave. Unë si për dhunë gjithënjë e ngacmoj, e ngacmoj që ta shtyj të flasë të vetmen fjalë në këtë monotoni që më përthekon dhe më tret sikur don të më nxjerr nga mendimet dhe idetë që më sjellin vërdalël dhe dëshirojnë e kërkojnë të përplasen në pëhurën që më rri përballë, duke tirur lëmshin e pafillë, e lënë nga ajo diku atje shpirtin e saj të gjallë, që më përdridhet në tundjet e ngazëllimit, e unë ua hudh secilinë herë nga një pikë, secilë, dhe shoh se inatosen, e kjo përpiqet të gjitha t’i përbijë, t’i kthejë në ngjyrën e vet dhe t’u japë rrjedhën e udhëtimit të saj që të jenë dhe të kenë fuqinë e forcës së gjykimit e ndonjëherë nga e pamundshmja përpëlitet me vetëvetën. E kaltërta është e madhërishmja, në pellgun e saj krijohet një sfond i paprekur, i paarritshëm dhe i përjetshëm, e unë hesht para saj, hesht një kohë të gjatë si gjithmonë që heshtin të gjithë në valët e mbinatyarës, ngase në të mbëtillet e përdridhet e gjithë e tejdukshmaj për t’ia dhënë të padukshmes formën e madhërishme, shpirtin e saj, nuk e besoj ngase disa heë më ka gënjyer shpeshherë më ka ngyshëryer, më ka marrë pas veti dhe më ka tretur në rrugët e pambarim, e si bonjake më ka lënë në udhëkryeqin e saj për të kërkuar atë që nuk e kah humbur, ngase shpeshherë nuk kam mundur t’ia zë pisk fytyrën që dëshiroj. Ajo gjithnjë e nxjerr fytyrën e vet dhe sikur ma rrëmben brushën, i merr të gjitha dhe me duket se është shumëvalente, i pranon të gjitha, është e shoqëruar me të gjitha, nuk reagon ndaj të tjerave dhe shkon në harmoni, si e pranishme pranon të vijë ciladoqoftë dhe të zytet në pellgun e saj për të krijuar nuancat e duhura së bashku me të.
I ndaj një nga një, ndodh që i përziej të gjitha, kërkjoj atë që unë kërkoj, secili kërkon diçka, e unë kërkjoj të tretem nga vetëvetja, të fluturoj gjithkah, por në vegim tua të jem këtu që të derdhem në pëlhurën, qëndroj aty derisa e mbjell vetveten në nuanca të mbërthyera për të lindur ajo që gjithnjë kërkon, nuk ndjej as heshtje, as lëvizjet e ngadalshme të burshë, mar ngjyrën, tërheq viza për të nxjerrë nga drynosjet motivin që t’ia fal shpirtin.
Qëndroj në skaj të botë se e në horizonte fluturoj me krahët e pëllumbit, e shkëpus grushtin e forcës, e ik nga mëshira e pmundësisë për t’i ngritur urat dhe gjithnjë mbetem atyr derisa gurët e gdhendur vëjnë themelin e parrënueshëm.
Rrëshqas për të dalur nga pëlhura, kur heshtja bëhet dirigjente e ambientit, lodhem dhe pa vetëdije nxjerr një ofshë nga shpirti i të gjithëve dhe prapë filloj me ngadalë të lëviz në atelienë e vogël, pa shqetësuar korinizat që më rrethojnë. Ndonjëherë ik, dal rrugëve, shëtis, por lëmshi i mendimeve më tërheqë gjithnjë atje, aty të pushoj, të fle në pëlhurën e zhytru, në kombinimet e ngjyrave, jam grindavede, i qortoj, sidomos atëherë kur ikin nga imagjinata, ato apo këto, dhe më përdridhen pas hijeve e nuk mund t’i përthekoj, t’i mbaj në pjellën e medimit tim, më fluturojnë e unë nuk i lëshoj, i ndryj në podurme dhe ua vë emrin e gjithësisë. E kur më zbehen, nevrikosem, i pështyj ndohëherë, e pranoj: jam e pasjellshme, nuk dua t’i shikoj e prapë, në largësi, i rrudh sytë, për t’ua zënë formën dhe për t’i vërejtur nuancat e padukshme të tyre, shtrembrohen ato, mbështillen me vetëveten dhe ashtu si nuk dëshiroj, e unë gjithnjë i kërkoj, rrëshqasin atje ku nuk dëshiroj, mungojnë, atje i kërkoj, parpër e përplas brushën dhe tash pa mëdyshje ik duke mbyllur derën me rrëmbim, sa më duket vetja se kurrë më nuk do të kthehem ngadalë, pa dashje, këmbët më shpiejn atje, aty, në atelie, si gjithmonë në mesin e tyare, e sytë më nguliten në pëlhurën e zhytur me ngjyra, mendoj gjithçka, njeriu mendon gjithçka, kur kthehet sërish atje nga ka ikur, mendoj se do të jenë hidhëruar, edhe ajo gjysma e shkarravitjeve dhe të këtë lëshuar lotë, apo të jetë tretur andej prej nga ka lindur, e s’mund ta gjej kurrë, qëndron aty, është më e sjellshm, unë e pranoj, e shikoj gjatë, i mbërthej sytë në të, në secilin profil, ia shortoj lindjen e saj për të lindur pjella e mendjes dhe asaj t’i japë gulimin e agimit. Kërkoj brushën atje diku, në skaj të ateliesë, të përplasur pa mëshirë, e ngris dorën dhe si t’i kërkoj falje, e ledhatoj me të se ajo nuk m’i shtrembëronte dhe as nuk m’i lidhte nuancat që më iknin nëpër kërkimet, një kohë të gjatë kërkoj, diçka gjej të tepërt e diçka të mangët, përpëlitem dhe formoj formën e formës së motivit, e ledhatoj si fëmijnë, e pastroj dhe e kreh, dhe në mbarim e vë në gjumin e përhershëm të jetës, prë t’u zgjuar, që të qëndrojë në gjendjen e përhershme dhe kurrë të mos e ndërroj emrin e vet.