Shtëpia pa numër
(Letra 1.)
Gjithnjë e trishtuar, çuditërisht, as nuk tundesh as merr zjarr. Gjeografia jote në sy m’thotë krejt ç’të do shpirti, por, s’bëhesh merak sa herë t’i ndërrojnë dashnoret. Megjithatë, përbuzje do të kisha ndier për shtëpitë, rrugët, kryeqytetet, po të të mos mbanin mend. Hiçasgjë më të vetmuar, më të ngratën s’kisha paramenduar. Amullia e detyrueshme, dhunshëm ku dergjeshim, më bëri shpirtgjerë, e të pranova siç të gjata, veç nga dashuria. Nga mendjemadhësia, prej asaj dite u mërzita gjithnjë, më pak se zakonisht.
Demokracia, tepër e ashpër për ndjesitë e mia! Ky shekull që na dha kaq pak kanaqësi, orë e çast sikur më kall datën. Sa të ulët kemi moshën e ç’përpjekje dashurish të flasim. Harruar kemi t’këndojmë, ikim burgjeve ta duam njëri-tjetrin, s’na jepet. Çdo gjë fitohet përmes «rrugës së plogësht”, mëshira e lot kalbën dashurinë. Në këtë kohë ankthi, asnjë ditë s’na u bë krah për krahu të dalim në shëti, as deri n’Gërmi, aq afër e kemi. Me një fustan, bizhuteri as shami s’e pa të udhës t’ma shpërblesh besnikërinë e Nënës-Grua. E, rruga që pata marrë, e desh lash kokën pas teje dikur, pati vetëm një të mirë, m’katandisi deri këtu. Rrugë ferrash mali vetëm kur rashë, rrëshqita dhe përqafova. Si do të mundja ndryshe t’i kaloja netët e mia, deri atëherë të neveritshme!? Kur harroj mbrëmjve, gjithnjë për ty vras mendjen.
Qëndrimi yt si fëmiut braktisur.
Liri brenda letre jashtë kobra në gji.
Pa mbrojtje, Atdhe! Kaq hutueshëm m’je!
Medet,… Medet,… Medet!
(Letra 2.)
I dashur,
Meqë më i dashuri m’ishe i gjithë dashnorëve, pse kurrë me hiçasgjë s’m’urdhërove? Veç të të bindem gjë më shumë mësove, ndaj na u thellua si shumë gropa që na ndau. Unë e lartë, ti i lashtë, unë lulja ti verri, unë hap e ti mbyll derë! Gjithë jetën nënkresës bashkë bëmë gjumin me fisnikëri shpirti. Gjithnjë shaka mashtruese t’u duk kjo. Por, pikërisht fisnikëria, të huaj na bëri njëri-tjetrin, se jo që s’duhemi. Vetëm një na la të përbashkët-miqësinë, ndjenjë e lidhur dhjetë vjet më parë. Zgjodha në barkun e sime ëmë. Dashurove. Përdhunisht m’u bëre i dashur, askurrë m’pyete në vend tjetër në kam syrin. Unazën që dhurove m’shtrëngove, s’m’erdhi pas gishtit, ndaj të nxora shpirtit. Ti gjentil i hollë, shije ke mirësjelljen që m’bëri finoke, delikate, elegante deri n’përsosmëri.
Por, kur ma dhe rastin të të njoh dashnor, veç karrikaturës sate që haset gjithkëndej jug-Evrope. Verbove pranverën, qull ma bëre të vetmuar verën, vjeshtën sakatove n’shpirt. As të erdhi keq, që s’mund e pashë dashurinë ku është, as ku fshehet. Instikti i lirisë është i gjallë gjithkund, zemrave peng që na i mban ti, e s’e nget njeri dot pa ndëshkim të t’Madhit. Por, ani! Nëntëlëkurat që m’vrave barkut, prekën dashurinë s’ma dhanë se s’ma dhanë lirinë.
Kur m’i shtove rreziqet me varfërinë kaq t’madhe, pse më mbajte në gji?! Tash për hir m’largon zemrës sate, aq fort i besova se më bën të lumtur.
Nëse mërgoj nga ti kryeqytet, dhembjen Atdheut letër do t’ia çojë. Timen pa adresë!
(Letra 3.)
Oh,… sa herë fika e ndeza qiririn për hatër të dashurisë sate. E, dogja qerpikët duke shkruar natën vonë ditarin dhe atë që s’kuptoja, por ndieja. Deri kur e pashë se dashuria jote-asgjë, e jashtëzakonshme! Më përkëdhel flokët, qafën, natës buzë shtrati burg, në të njëjtën kohë caktuar gati me minuta. Si çdo shprehi tjetër puthja, si darka, dreka, mëngjesi-tria që s’i bëre adet t’i ha. Më ngjan vetja në dhomë nënkulmit e veriun dritares, ose merimangën heshtur në mërzi çdoditshëm që end pëlhurë. Oh, errësira ime plasaritur deri qosheve të zemrës!
«… më kujtohen sandalet e mia të parat. Nga kurbeti m’i pati sjellë im vëlla, më i madhi. Vendlindjes asokohe bëheshin me porosi për fëmijë tregtarësh, mësuesish e zanatçinjsh…, dhe ditëlindjet! Askush s’më vinte për festë! «… vetëm shkiet e festojnë, … vitin e ri me dhuratë e bredh!» S’di sa kohë ua shpjegova shoqeve «Udhëtimet e Xhimi Makfitersit», kur na bleu im atë televizorin, bashkë me filmat e kinos së qytetit. Atëherë, fëmijët s’shkonin në kino, veç ndonjë tekstiliste e ardhur dhe burrat me xhepat plot fara kungulli te porta, për dashnore katundi. Por, mua, qeraxhinjtë gjithnjë me vete më merrnin, për t’i hyrë n’hatër tim eti pronar, apo e bukur fëmijë pse isha, as sot s’e di. Po, këtë fat pata edhe në rini!
Farmerkat «Levi strauss», bluza t’holla t’qarta, këpucët telatini me kopsa deri m’grykë, mini-fundet, fustanet e hapura deri poshtë shpinës. Dhe, garderobën e lehtë që fluturonte në mua, siç fluturonte deri tek unë «Made in America», «Made in… made i… made… ma…». – Pastaj, biçikleta e tim vëlla, Sokolit, kur e morën ushtar babai ia paguante afatgjate kredinë. Me vajzën e komshiut ndërrova pantallonat «lëkurë djalli» fine të reja, për kulet e saj që i vishte në shkollë. Vidhja biçikletën në shtëpinë e vjetër që kujtim ia ruante babai, e ngaja tinëzisht para se nga puna të kthehej. Zot, po çfarë kënaqësie kur më fryheshin kulet! Derisa bëra thërrime pëlçikun e këmbës. Kurë më kule s’vesha, por sot e asaj dite as biçikletë kurrë s’ngava.
Sa kohë ka të kenë ndodhur të gjitha këto?! Sigurisht, njëqind, njëmijë vjet! E, sot marr Beritën në prehër dhe i përkëdhel flokët e bukura, bojëmëndafshi të zi, dhe i them:
Shpirt! Eja,e puth tënde ëmë! Ti kaq e vogël m’je, e di ç’është uria, trishtimi, frika, mërzia. Ti që s’të shterret zëri pa shishen me qumësht, kur të vë gjumit herët paradarke. Pastaj, m’zhgrehet qafa n’vaj, duke kundruar shëndetin lulëbojëpjeshke të tullumbaçes sime. Dhe, vërtetë disa punë s’janë tonat, sa qenkan të Zotit.
Si atdheu i largët, si pranverat! Diç të harruara. Kujtim i thyer si gotë kristali-sheqer. Ç’është kjo kaq fort që më largon mëngjesin e djeshëm nga parambrëmja, sot. Trupit sikur kam një gropë, të madhe, si ato që hap erozioni pas reshjesh në mal, brenda nate. E, gjithë jeta ime e gjatë sa një argëtim. Sa herë zgjohem në mëngjes, dita m’sjellë ndërmend kujtimin e vet. Sado që kam harruar, gjithçka!
Por, pikëllimi më mbet se më mbet, plagë e hapur gjithnjë, në shpirt. Atdheut! Medet… Medet!