Idetë e çmendura janë krijesa normale të një trikoje që ia vlen të diskutohet

Mimoza Ahmeti

Të diskutosh për dikë apo për diçka, për mua do të thotë të privilegjosh. Unë privilegjoj pak njerëz, ndërsa sende, më shumë.                         .

    S’ka disa orë që bleva një unazë. Nuk kam asnjë sensacion rreth kuptimit që manifeston ky send, ndërsa forma, argjendi dhe gurët e imët me të cilët është plumbuar, më shkaktojnë një kënaqësi të veçantë gjatë perceptimit.

Nuk është puna se kjo kënaqësi është e madhe, kënaqësia e këtij tipi nuk ka as pasion dhe as emocion nga ai që të drithmon. Është një kënaqësi e vakët, e ëmbël, por e çuditshme: një kënaqësi që vetëm të kënaq. Nuk të provokon as të nxit, siç mund të të provokojë apo të nxitë fakti që një djalosh të hedhë një shikim kuptimplotë, ndërsa ecë përkrahu me të fejuarën në bulevard.

Kështu, pra, mos kujtoni se unë po çmendem nga gëzimi që bleva unazën. Asfare. Madje, kam në duar edhe dy unaza të tjera argjendi të blera që më parë, por që nuk më shkaktojnë gëzim provokues.

Njëherë, kam pasur një triko. Ajo ishte e butë dhe ngjyrë gruri. Te bërrylat kishte copa meshine. Kjo rrobë i përputhej trupit tim për mrekulli, dhe ka qenë e rëndë për mua, kur nga përdorimi i tepërt, u detyrova një ditë të ndahem prej saj.

Jam ndarë nga shumë njerëz me lehtësinë më menefregiste që mund të mendohet, pse jo, nga disa, edhe me ndjenjë të hidhur. Po, sa do të doja të ndahem nga një njeri ashtu siç jam ndarë nga ajo triko të dashur.

Nuk është puna te nostalgjia. Këtu ajo nuk hyn fare. Puna ësht tek ajo shije e ëmbël që të krijon kujtimi i kujtimit, tek ajo shije që të shijon edhe sot. E pra, nuk e mbaj mend mirë ngjyrën: ndoshta thashë ngjyrë gruri, sepse i grunjtë është përfytyrimi që më krijohet, i vendosa meshinat, jo sepse ato më kujtohen saktësisht, por sepse ato ashtu u vendosën… është ëmbëlsia e kujtimit, e kuptoni?

Babai im thoshte se njeriu jeton për pak njerëzi. Megjithatë, unë e gjej atë te një triko. Ndoshta, vetë njeriu e ka shumë vështirë të jetë i njerëzishëm, megjithëse kuptimi i njerëzisë buron prej tij.

Duket sikur po lë mendjen pas asaj trikoje, që as më kujtohet fare. Kujtesë e çuditshme, kjo imja. Kujton gjëra, që, as më kujtohen, marrëzira problemesh që mund të quhen po aq të marrëzishme.

Për dikë mund të shfaqem pa vlerë, qenie që merret me çikërrima.

E drejtë. Nuk e di si përfundova kështu. Më vjen për të qarë. Sytë e mi janë të mbushur me lot, ndërsa truri me shijen e ëmbël të asaj trikoje që nuk e mbaj mend fare.

Të gjeja një dashuri të tillë! Fshihem.

U bë e treta herë që fshihem gjatë kësaj kohe dhe ju nuk e kuptuat. Herën e parë dhe të dytë s’e di as vetë kur u fsheha, por i numërova. Herën e tretë ua tregova. Dhe meqë ndihem inferiore (ngaqë merrem me gjëra të parëndësishme) tani do t’ju tregoj nga se u fsheha.

M’u shfaq kujtimi i një njeriu, të cilin (vetëm kujtimit tim i kujtohet, jo mua) e kam dashur. E theksoj kllapën e mësipërme (kujtimi i kujtimit). Unë jo.

Kam tmerr nga kjo që po them. Madje, çfarë nuk do të jepja për të ndërprerë rrëfimin tim në këto çaste, sikur ju të mos më quanit të pafytyrë për kuriozitetin e që ju ngrita.

E gjeta! Kurioziteti juaj më tmerroi. Më ndërpreu. Më kalli frikën. Ju bëheni kuriozë vetëm për njerëzit. Ju pëlqejnë thashethemet për ta, në mënyrë të hatashme. Ju mbushin, ju ngopin, ju zbrazin. Dhe ju, me sy të skuqur nga zvordhja betoheni se kurrë s’do të merreni me to. Por ja, ndërkaq, me trikon time vetëm sa u zbavitët, ndërsa kur nisa intrigën, desha të them kur nisa të kujtoj kujtimin e kujtimit, sytë tuaj u hapën, shqisat u ngritën.

Tani ju pritët më së fundi të hyni në pjesën ordinere të shpirtit. Kujtuat se trikoja është preteksti.

Jo miqtë e mi, jo shpirtërat e mi të dashur… (Çudi si më njomen sytë sa herë lumturohem hidhur. Ç’shije!)

Nuk bën t’ju fus në hoje ordinere. Të gjithë shkrimtarët e bëjnë këtë gjë, prandaj raca e tyre është e përbuzur. Dhe, ju vetë, pa pushim gërmoni, raportoni, riprodhoni dhe vlerësoni ordinerinë e jetës.

Do të ndalem dhe konsistoj përsëri.

Do të thoni, e gjora, qenka psikopate, i është bërë fiksion.

Aq më bën!

Ajo ishte një triko ngjyrë gruri, me dy mëngëza meshine. I përshtatej trupit tim, dhe trupi im, gjithashtu. Jetuam bashkë, pa u kundërshtuar. Kur u ndamë… Sa do të doja të ndahesha nga një njeri në atë mënyrë. Lotët janë mjaltë për atë triko që nuk më kujtohet.

QENIE TË ULËTA DHE QENIE TË LARTA

E lartë për mua është një gjë që më detyron puna ta shoh nga poshtë. Ka të ngjarë që kjo të vlejë për të gjitha gjërat e larta. Ashtu siç mund të duket e ulët diçka që më detyron qejfi ta shoh nga sipër. Midis punës dhe qejfit, unë kam zgjedhur atë që sigurisht të gjithë do të zgjidhnin.

Natyra ime është e përbashkët me tuajën në këtë pikë. Ne mbizotërohemi nga qejfi. Dhe, ditët më të vështira janë ato kur je qejfprishur.

Gjendja qejfprishur më ka shqetësuar dikur, gjatë, shumë gjatë, aq shumë, saqë më zinte malli për një humor të mirë. Me këtë s’dua të mburrem. Me këtë dua të tregoj se, sa krijesë e ulët kam qenë.

Ju duket e pabesueshme që një njeri pa zarar, si unë, të pranojë ballëhapur se ka qenë një qenie e ulët?

Edhe mua, si ju, deri këtë çast që bëra pohimin, më dukej e pabesueshme, por ndërsa pohova, menjëherë e gjeta veten nën pushtimin e bindjes së rritur, desha të them të kryer, që unë kam qenë një qenie e tillë.

Kjo nuk presupozon asgjë të keqe. Askujt s’i kam bërë ndonjë dëm. Por, e gjitha përmbahet në atë që mua më dukej vetja qenie e ulët, ngaqë puna sillej që t’i shihja të tjerët të lartë.

Nuk ishte shkak ajo që unë mendoja për veten, që të tjerët mendonin për mua të njëjtën gjë. Dikur, një shok imi, që nuk guxonte të shoqërohej me mua, më kishte thënë: “Ti ke komplekse”!

Komplekse. Kjo fjalë më iritonte gjakun. Komplekset ishin disa leqe që kur më rrëzohej zemra, më dridhej truri, prej të cilit më dhimbte koka, më erreshin sytë dhe pastaj… nuk doja të flisja me njeri.

Komplekse… komplekse. Ka qenë një ofezë e ndyrë, për mua, kjo fjalë.

Megjithatë e gëlltisja. Të tjerët kujtonin se nuk e dëgjoja.

Më së fundi ia gjeta kuptimin:

“Kompleks” do të thotë: e ke ti fajin, që të tjerët nga qejfi të shohin nga sipër dhe ti nga ky shkak dukesh poshtë.

Dua t’ju them një sekret, i cili tani nuk vlen një lek:

(Për pak e harrova sekretin sepse më mori mendjen leku.)

Desha të them, u kujtova, për njerëzit e lartë nuk kisha kurrfarë konsiderate, por kjo nuk ndryshonte asgjë në lartësinë që ata ishin vendosur. Po ashtu, unë ndieja se si ziente konsiderata në gjakun e tyre për mua, por këtë ata nuk e merrnin parasysh. Në asnjë mënyrë. Ishin dinjitozë në refuzimin e kësaj konsiderate. Dhe, unë nuk e kuptoja nga u buronte ai stoicizëm. Tani e kuptoj: Ata ishin njerëz pa komplekse.

Të ndjesh do të thotë të kompleksohesh. Ndoshta unë ndieja aq shumë nga pandieshmëria e tyre. Por… nuk është kjo ajo që dua t’ju tregoj. Ma shpif ndjeshmëria e tepërt.

Me kalimin e viteve ndodhi diçka e çuditshme: lartësia po zhdukej dhe ultësia po ashtu. Në fillim, cektësisht, mendova se po ngrihem. Por kjo ndodhi kaq menjëhershëm, saqë nuk pata kohë të provoj një ndjenjë të tillë. Madje nuk dallova as ndonjë drejtim.

Ku jam mendova?

Ishte një hapësirë e pafundme, e qetë. Kishte frymëmarrje në vend të trupave. Përjetshmëri ishte forma.

Nuk kam qëllim të tregoj shijen e kësaj bote.

Është e pamundur.

Në çastin që ajo do të mund të tregohej, bota do të humbte kufijtë, mjerimin desha të thosha.

S’është mirë të rrëfej më tej këtë ndjesi. Është si një magji, që, po e tregove prishet. Unë desha të them diçka shumë më thjeshtë se këto të gjitha: si p.sh. kur koka ju dhemb për ndonjë problem, nënvleftësojeni atë. Kam bindjen se nënvleftësimi është më tepër se gjysma e zgjidhjes. Sepse, zgjidhje nuk ka. Sa herë jam përpjekur të zgjidh një problem, kam hapur me dhjetëra të tjerë. Dhe kështu, për mua, të zgjidhësh, do të thotë të hapësh probleme. Puna është që ato të jenë probleme më luksoze nga ato të mëparshmet. Kështu gjithmonë. D.m.th. nuk ka asgjë të veçantë për të nënvizuar, përveç faktit që s’duhet çarë kokë… Vetëm se… Kjo nuk është se ua zgjidh problemin, me gjithë qëllimin e mirë që kisha. Padashur bëra atë që bëj gjithmonë. Zgjidh një dhe hap një mori problemesh të tjera. Zhvillo, liro, e vdis. Këtë desha të thoja. (Me këtë “vdis” merr fund çdo lloj kompleksi).

LAJMET E ORËS SË FUNDIT

Të gjithë i kanë ngulur sytë në një ekran dhe shohin atë që quhet film.

Çdo natë kështu. Unë rri anash dhe pres. Jo që të mbarojë. Filmi vazhdon pa fund. Ata ndërrojnë stacionet. Pres që ata të lodhen dhe unë, në në fund, të bie të fle gjumin e zakonshëm.

Të nesërmen…

Është po ajo e sotme e gjithë e nesërmja, e djeshme pasnesër.

Ai, inteligjent, edhe ai rri e shikon film.

Unë shoh atë, d.m.th. e shihja, tani s’e shoh, i cili, ndërsa po sheh, thotë:

“Nuk është interesant, gjëra që i di…” megjithatë nuk i shqit sytë nga objekti i përqendrimit.

Unë, edhe unë shikoj diku, por aty ku shikimi im ka humbur, nuk ekziston asgjë e veçantë, megjithatë plotshmëria ndihet tek unë, po ashtu, më pak madje, siç ndihet kurioziteti që unë s’e kam, në fytyrat etyre.

A doni të dini diçka më tepër për veten, thotë ideja tjetër që shoqëron gjatë gjithë kohës idenë e parë.

Dua, përgjigjem unë dhe ndërkaq asgjësohet dhe ajo pak përhumbje që më mbushte, dhe unë boshatisur, syhapur ndiej se jam kjo që sapo thashë.

Ai pastaj merr edhe disa lugë sheqer të shoqërojë filmin. Dhe nuk e di nëse ha sheqerin dhe shikon filmin, apo pastaj, ndërkaq, shikon sheqerin dhe ha filmin apo…

“Trego kujdes për vetveten” – më porositi një baba në telefon.

Të gjithë që kujdesen janë prindër, thotë ligji, megjithëse ky baba nuk është ai i vërteti, ose është pikërisht babai im, por ç’dua më tej… nuk jam kundër, por as në gjendje të perceptoj figura.

Figura, që zëvendësojnë figura. Truri im i tejngopur në zbrazje pa zotësinë e refuzimit mbetet kallp në këtë gjendje, që të paktën do të ishte fat të quhej e mjerueshme, por mungesa e intensitetit jetësor nuk më jep shansin e një arsyeje të tillë. Dhe asgjë për të ardhur keq. Veçse:

Janë orët e trëndafilave të mbrëmjes. Dhe, do të ishte fat të kisha pëlqyer ndonjëherë trëndafilat. Lulet aromatizojnë vdekjen. Por, reale: mund të jenë nga më të bukurat orë ato të mbrëmjes.

Mishi është akoma i freskët dhe kjo apati e trurit e fsheh një refuzim fisnik në këtë mënyrë pritshmërie. Madje, sapo m’u kujtua një puthje, si mundësi. Qoftë dhe si mundësi kujtimi, do të ishte shpresë.

Por, dyert janë mbyllur. Dera e jashtme, dyert e brendshme, madje dhe poret.

Ka një mplakje të detyrueshme ky ritëm. Nuk është ritmi që më lodh. Detyrimi. Lëvizin qerpikët. Shenjë e vetme e qetësisë në orë të hapur.

Kështu, aty figurat lëshojnë, madje, zë. Ata shohin figurat, dëgjojnë zërin, por nuk mjafton: lexojnë shkronjat.

Unë nuk jam, veçse, as figura, as zëri, as shkronjat… Unë nuk jam. Dhe nuk e di se si ndrydhja mund t’i mposhtë kështu objektet reale, të prekshme, me një fjalë kaq banale, sa dhe puna ime.

Por, ai, inteligjent: kthehet nga unë pikërisht tani kur kam humbur çdo pritje, sytë i ka të mbushur me lot.

– A e shihni – thotë – Unë po qaj, e vini re si prekem!

– E vë – i përgjigjem unë, me po atë ndjeshmëri, që shoh filmin.

Unë pres që ai të ndërrojë stacion. Por, për çudi nuk e bën. Dhe, unë mendoj, ndoshta për të qindtën herë:

Sidoqoftë, nuk është aq i pafytyrë. Dhe vazhdon të shohë, ndërsa e shoh nga këpucët, që si gjithmonë nuk i heq, ndërsa sheh.

P.S. Tani, as unë tani nuk i heq këpucët, ndërsa nuk shoh.

VRAPI NË RRETH

Të rendësh. Në këtë përmblidhet e gjitha.

Kujton se je vonuar. Je bërë shumë vonë ndërsa të tjerët janë diku, më herët.

Atëherë një dëshirë dhe turr i çuditshëm të rrëmben dhe ty. Do t’i mbërrij, do t’i kaloj do t’u tregoj…

Vendimet janë po aq të menjëhershme sa edhe nxitimi. Po çfarë, çfarë janë ato, si mund ta dish?

Kuota, ndoshta. Normativa. Caqe të paravendosura që më parë.

Kjo “që më parë” të prish qejfin. Diku nga fillimi ose mesi i vrapit, të kujtohet kjo “që më parë” dhe ndoshta nga sforcimi i tepërt, vjen e të godet gjoksin “që më parë”, dhe pas ca hapash, ti nuk ke më fuqi: e lë garën, del anash.

Anash.

Tani mund të shohësh se si vrapojnë të tjerët. E gjithë kjo nuk është thjesht një përshtypje. Është një realitet që përsëritet periodikisht në jetën e njeriut dhe që mund të shkaktojë tradicionalizëm në këtë mënyrë.

Nesër është… e shtunë. Fiks e shtunë, dita e fundit e javës. Dua të zgjedh midis argëtimit dhe dëshirës për t’u sforcuar. Nuk jam në moshë të njomë tanimë, por më duket se kam mbetur prapa. Dilema është diçka kaq e zakonshme dhe njëherësh kaq torturuese: të studioj nesër dhe jo të torolisem si zakonisht (argëtohem duke u torolisur).

Nuke di përse, gjatë tërë jetës dija për mua ka qenë një punë e sforcuar. Të mësosh, për mua ka qenë zgjedhë. Nuk doja të mësoja. Nuk kam dashur kurrë, megjithëse kam qenë modeli i nxënësve. Argëtimi. Vetëm ai më tërheq, më jep një gjendje fizike të mrekullueshme dhe njëherësh mendime.

Mendime. Mendime. Mendime.

Midis tyre koka ime fluturon e lumtur.

Por ato janë pa bazë. Mendime të pabazuara, nuk kanë asnjë qëllim. Madje unë mezi arrij t’i fokusoj ato, sepse ato janë gjendje. Gjendjesi, në mund ta shpreh një fjalë si kjo, për atë që s’është shpikje, por është jeta ime.

S’është shpikje, ç’them! Ku ka një shpikje më të madhe se kjo. Një shpikje ideale, e panevojshme kujt, relative. Më përket vetëm mua, por edhe unë, jo gjithmonë di ta vlerësoj. Jeta!

– Keni humbur pesë vjet – më tha njëra. – Për pesë vjet duhej të dije pesë gjuhë, dhe akoma di vetëm një.

– Vetëm një – përsërita unë e pikëlluar.

Vrapova. Desha t’i zë. Jo gjuhët, njerëzit. Por, befas e ndjeva veten të lodhur, sepse kuptova që vrapoja në të kundërt. Po largohesha nga distanca ime. Po humbisja në vorbull.

Dola anash. Fryma më merrej. Sytë më ishin veshur. Ndërsa zemra lehtësohej. Pashë si vraponin të tjerët, ndërsa veshët më jehonin “që më parë”.

E shtunë nesër, mendova. Ditë argëtimi.

Po përse ndihem kaq mirë menjëherë sa lejova të njoh të shtunën si argëtuese?

S’e di.

Një herë kam parë në ëndërr një frazë. Mos u bëni kuriozë të dini se si mund të shihen në ëndërr frazat. Ajo frazë ishte:

“Sado që të vraposh, nuk mund të shkosh më larg se aq sa vrapojnë të gjithë”.

“Detyra është formula latente e krimit, të cilin unë e pranoj ngaqë është legjitim.” (Këtë frazën e dytë nuk e kam parë në ëndërr. Atë e njeh lëkura.)

KURRESHTJA DIAMETRALE

Donte të dinte problemin menjëherë, drejtpërdrejt, me një logjikë kaq precize, lakonike, saqë mund të bie në përsëritje pa fund, në rast se përpiqem të shpjegoj atë se çfarë donte të dinte ai.

– Do ta mësosh, i thashë, por më parë, mëso se nuk është ashtu siç mendon ti.

– Po si është atëherë? – ngulmoi ai.

Unë desha të gjej ndonjë lidhje fjalësh, (apo të gjesh një sidomos), por një kapicë fjalësh të përdorura më errën sytë (fjalët e përdorura janë më të bezdisshme se rrobet e përdorura), desha pra të përgigjem, por ngaqë nuk i përdor rrobat e përdorura, fjalët e përdorura, desha të them, ai tha:

– E sheh që je fajtore?

– Unë nuk shoh, – iu përgjigja, – unë dalloj.

– Kjo është një përgjigje qorri! – ma ktheu ai.

Në të vërtetë, as sot e kësaj dite nuk e di problemin për të cilin më pyeti, dhe aq më pak përgjigjen. Por, diçka është e qartë për mua:

Mënyra.

Ishte e paskrupullt.

Dhe, kur mënyra është e tillë, nuk mundesh as të mendosh. Logjika ime me vite ka agjëruar, dhe sa për burgjet, ju siguroj: si fenomen janë psikikë…

Nuk dua të flas për izolimin, sepse kështu krijoj një izolim të ri, por dua të them se ajo pyetje të cilën unë nuk e mbaj mend, vazhdon të më bëhet dhe sot e kësaj dite, dhe unë megjthëse nuk e di kuptimin e pyetjes, e përgigjen aq më pak, për diçka jam e bindur:

– Nuk është ashtu siç e mendoni.

Në të vërtetë, pyetjet lindin nga vetëmbrojtja. Pyetja është një gjepurë, nuk ekziston. Një gjepurë e drejtpërdrejtë, tenton të të godasë mu në zemër të problemit, por në këtë mënyrë absorbohet në të.

– Më do? – më pyeti ai.

Kjo është një pyetje që unë e mbaj mend si lidhje fonemash. Në të unë nuk gjej kurrfarë kuptimi.

Dua të përgjigjem, por pirgu i fjalëve të përdorura nuk lëviz. Atëherë ç’mund të them!

Unë dalloj përbuzje në sytë e tij, përbuzje që s’ka të bëjë me mua. Vetëm kaq kuptoj: mënyra, nuk ka lidhje me mua.

Dhe prapë me vete përsëris:

Nuk është ashtu siç mendon ti!

Për çudi, ai që më bëri pyetjen largohet, duke më lënë buzë pirgut të fjalëve të përdorura.

Harresa zmadhon volumet sakaq, dhe unë nuk i gjej kuptim as mundimit për të kuptuar, por… një e qeshur aty përjashtë, flagrante, e papritur, provokuese, një e qeshur femre… ma kujton figurën e atij që më bëri pyetjen, figurën e turbullt fonetike si pyetja “Më do?” dhe ndërsa një shpejtim ma thekson gjakun, ndërmend lëvizin të lehta fjalët, fjalët e sapogjetura: do të shpëtosh, do të shpëtosh nga unë… do të shpëtoni..

Pastaj, kjo unë përmbush atë që është harresa ime (kaq jam unë, harresa ime). Dhe asgjë më tej s’më kujtohet. Kujtohet… Përmendësh e di atë lloj mënyre direkte, pa skrupull. Nuk e kuptoj dhe ndoshta nga kjo nuk pengohem prej saj duke mos penguar… në atë përhumbje që gjithsesi… nuk është ashtu siç e mendoni ju…